Bademcik (Tonsil) ve Bademciklerin alınması (Tonsillektomi)
Bademcik (Tonsil) nedir ve ne işe yarar?
Bademcikler (tonsiller) de geniz eti (adenoid) gibi lenf dokusu yapısındadırlar. Geniz eti burnun gerisinde, yumuşak damağın üstünde yer alırken, bademcikler küçük dilin her iki yanında yerleşmişlerdir. Bademciklerin yüzeyinde solunum ve ağız yolu ile alınan mikroplar ile alerjenleri toplayan ve kripta adı verilen 10- 30 adet çukur vardır.
Bademcikler solunum ve sindirim yolu ile giren mikrop ve alerjenleri kendi içinde toplayan ve bunlara karşı salgısal bağışıklık madddeleri üreten yapılardır. Bademciklerin bu aktif görevi 3- 4 yaşına dek devam eder. Genzi eti de aynı görevi yapmakla birlikte, 1-2 yaşından sonra bağışıklık sitemine önemli bir katkısı olmadığı düşünülmektedir.
Bademciklerin büyümesi ve sık iltihaplanmasının riskleri nelerdir?
Bademcik büyümesi ve sık iltihaplanması horlama, ağızdan soluma, yutmada zorluk, ortodontik bozukluklar, yüz gelişiminde bozukluklar ve konuşma bozuklukları gibi sorunlara yol açabilmektedir. Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne ile uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar meydana gelebilir ve buna bağlı kalp yetmezliği (kor pulmonale) ortaya çıkabilir.
Bademciklerin iltihaplanmasına neden olan en sık mikroplar A grubu beta hemolitik streptokoklardır. Geçirilen bademcik enfeksiyonları sonrasında vücutta gelişen uygunsuz bağışıklık sistemi yanıtları sonrasında ortaya çıkan antikorlar eklem iltihabı ve kalp kapakçığı zedelenmesi (akut romatizmal ateş), böbrek iltihabı (glomerülonefrit) ve hareket bozuklukları (sydenham koresi) gibi çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bademcik ameliyatının (Tonsillektomi) kesinlikle gerekli olduğu durumlar nelerdir?
– Sık geçirilen (tekrarlayan) ateşli bademcik iltihabı atakları: Klasik olarak son 3 yıl içerisinde her bir yılda en az 3, son iki yıl içerisinde her bir yılda en az 5, ve son bir yılda en az 7 kez tonsillit atağı geçirmiş olmak şeklinde tanımlanmıştır. Ancak Amerikan Otolarengoloji – Baş ve Boyun Cerrahisi Akademisi yılda 3 ve daha fazla sayıda tonsillit atağı varlığının bademciklerin alınması için yeterli olduğunu belirtmiştir.
– Apne (uykuda nefes durması)
– Akciğer (alveolar hipoventilasyon) ve kalp yetmezliğine (kor pulmonale) yol açan solunum tıkanması
– Yutma güçlüğü
– Bademcik çevresinde abse (peritonsiller abse) oluşma öyküsü
– Bademciğe ait kötü huylu tümör şüphesi
– Kontrol edilemeyen bademcik kanaması
Bademcik ameliyatının (Tonsillektomi) yararlı olduğu durumlar
– Sık bademcik iltihabına bağlı olarak ateşli havale geçirme öyküsü
– Boğaz kültürünün sürekli (+) olması: mikrop taşıyıcılığı durumu
– Kulakta sık sıvı birikimi (tekrarlayan otitis media, efüzyonlu otitis media)
– Büyüme gelişme geriliği
– Bademcik kist ve taşları
– Diş ve çenede gelişimsel bozukluklar
– Büyüme ve gelişme geriliği
– Konuşma bozuklukları
Bademcik ameliyatı olanlar daha kolay mı hasta olur?
Bademcik ve geniz etinin vücudun mikroplara karşı savunmasında rolü vardır. Ancak bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası vücutta bu dokuların yerine görev yapacak çok fazla dokunun bulunması nedeniyle uzun vadede bağışıklık sisteminde olumsuz bir etki ortaya çıkmamaktadır.
Hangi yaşta bademcik geniz eti ameliyatı olmalıdır?
Geniz eti 1.5, bademcikler ise 3 yaşından sonra alınabilir. Uyku esnasında ciddi nefes durma atakları izleniyorsa ameliyat daha erken yaşta geciktirilmeden yapılmalıdır.
BADEMCİK AMELİYATI SONRASI BESLENME NASIL OLMALIDIR?
1. ve 2. gün: İlk gün berrak sıvılar ile beslenmek gerekir, zira küçük dildeki ödem yutkunmayı zorlaştıracaktır. Özellikle küçük çocuklarda sıvı eksikliğine bağlı sorunlar hızla gelişebilir, bu nedenle sık sık ve günde 2 litre kadar sıvı alınması teşvik edilmelidir. Alınacak sıvıların boğazı yakmaması için limon veya portakal gibi asitli aroma içermemesi gereklidir; sıvılar ılık veya tercihan soğutulmuş olarak alınmalıdır. Sıcak sıvılar boğazı acıtacağı için alınmamalıdır. Sıvı alırken pipet kullanılmamalıdır, zira emme etkisi ameliyat yerinden sızıntı ve kanamaya neden olabilir, ya da pipetin ucu kaza ile boğazdaki yarayı tahriş edebilir.
Su, soğuk süt, soğuk ayran, dondurma, milkshake, buzlu slash içecek (popsicle), tanesiz ve berrak et suyu çorba verilir. Dondurmanın tanesiz ve katkısız olmasına dikkat edilmelidir (örneğin maraş dondurması veya sütlü dondurma). Dondurma çay kaşığı ile azar azar verilmeli ve ağız içinde eriyerek yutulmalıdır. Süt de aroma veya katkı içermemelidir, bir miktar su ilave edilerek kıvamı inceltilebilir. Süt ve dondurma nisbeten daha kıvamlı oldukları için, bir yudum süt veya bir lokma dondurma ardında bir yudum su içilmesi yararlı olur. Ek olarak kafein içermeyen bir enerji içeceği (Örneğin Powerade markasının asitli aroması olmayan Ice Blast içeceği) verilebilir.
3. ve 4. gün: Patates püresi, Elma, muz veya armut gibi meyvelerin püresi, puding, jöle, sütle ıslatılmış bebe bisküvisi eklenebilir. İçeriğinde asitli aroma bulunmayan sakız çiğnenmesine başlanabilir. Çiğneme ile yapılan çene ve yutak hareketleri ödemin azalmasına yardımcı olur.
5. gün: Doktorunuz 3. veya 4. günlerde yara iyileşmesini ve doku ödemini kontrol edecektir. Eğer bir sakıncası yoksa 5. günden sonra yumuşak peynir, ekmek içi, pilav, makarna, köfte ve tavuk gibi besinlere geçilebilir. Besinlerin sert kenarlı ve küçük dağılabilir taneli olmamasına dikkat edilmelidir. Gerekirse ezerek püre haline getirmek veya blenderdan geçirmek uygun olabilir.
İyileşme tamamlanana kadar sıcak, asitli, baharatlı, sert ve/veya kırıntılı yiyecekler (simit, cips, gofret vb) alınmamalıdır. İyileşme tamamlandıktan sonra çiğ olarak meyve ve sebze tüketilebilir.
