Rinit (burun iltihabı) ve Sinüzit

Burun ve paranazal sinüs mukozası bir devamlılık içinde bulunmaktadır. Bu anatomikdevamlılık, aynı zamanda mukozada gelişen inflamasyon sürecinin aynı şekilde burundan başlayarak sinüslere yayılması sonucunu da doğurur. Rinit, sadece burun mukozasının inflamasyonunu tanımlar. Sinüzit ise, sinüsleri örten mukozanın inflamasyonudur ve çoğunlukla öncesinde bir rinit süreci eşlik etmektedir.

Rinosinüzit gelişimine zemin hazırlayan faktörler şunlardır:

1. İltihabi nedenler

a. Üst solunum yolu enfeksiyonları

b. Alerjik rinit (Soru ve cevaplarla allerjik rinit tanı ve tedavisi için ALLERJİK RİNİT NEDİR? sayfasını ziyaret ediniz).

c. Vazomotor rinit

d. Diş enfeksiyonları veya dişe yönelik girişimler

e. Barotravma

f. Yüzme

2. Sistemik nedenler

a. İmmün yetmezlik

b. Silier diskinezi sendromu

c. Kistik fibrozis

d. Gebelik riniti

e. Hipotiroidizm

3. Mekanik nedenler

a. Koanal atrezi

b. Sinonazal polipler

c. Septum deviasyonu

d. Yabancı cisim

e. Tümör

f. Travma

g. Nazogastrik tüp bulunması

h. Konka hipertrofisii

ı. Orta konka anatomik varyasyonları

j. Adenoid hipertrofisi

4. İlaçlara bağlı nedenler

a. Beta bloker kullanımı

b. Doğum kontrol hapları

c. Antihipertansifler

d. Aspirin intoleransı

e. Rinitis medikomentoza

f. Kokain kullanımı

Akut Rinosinüzitler: Rinosinüzit semptom ve bulguları 10 günden uzun süren ve 12 haftadan daha kısa süreli olan olguları ifade eder. Kronik Rinosinüzitler: Rinosinüzit semptom ve bulguları 12 haftadan daha uzun süreli olan olguları ifade eder.

Ani olarak başlayan nazal obstrüksiyon/konjesyon ve/veya nazal/postnazal akıntı varlığında akut rinosinüzit düşünülür.

Rinosinüzitlerde Görülen Diğer Semptom ve Bulgular:

• Fasiyal ağrı• Fasiyal dolgunluk• Hiposmi/anosmi• Ateş• Baş ağrısı• Yorgunluk• Dental ağrı• Öksürük• Kulakta ağrı, basınç, dolgunluk hissi• Kötü ağız kokusu• Periorbital ödem• Bulantı• İntermitan epistaksis• Koku ve tad alma bozuklukları• Ses kısıklığı

Ağrının Lokalizasyonu ve Sinüs İle İlişkisi:• Akut etmoit sinüzitte; orbita medial duvarına uyan bölgede basıç, ağrı, hassasiyet• Akut maksiller sinüzitte; yanakta ağrı, diş ağrısı• Akut frontal sinüzitte; ciddi frontal baş ağrısı• Sfenoid sinüzit; nedeni bilinmeyen ateş, oksiputal bölgede dahil kafada herhangi bir yerde yoğunlaşan baş ağrısı
Akut bakteriyel rinosinüzite en sık neden olan bakteriler; Streptococcus pneumoniae( %20-35), Haemophilus influenzae (%6-26), Moraxella catarrhalis (%2-10), Streptococcus pyogenes (%1-3), anaeroblar (%0-8), ve Staphylococcus aureus’dur (%0-8). Klinik bulguların özgüllük ve duyarlılıkları sınırlı olmakla birlikte rinosinüzit tanısı klinik olarak konulur. Akut viral/bakteriyel rinosinüzit ayırımı güç olabilir. Nezle semptomlarının 10 günden fazla devam etmesi akut bakteriyel rinosinüzit açısından uyarıcı olmalıdır. Bakteriyel rinosinüzit düşünülen olguların çoğunun akut viral rinosinüzit olabileceği de unutulmamalıdır. Viral üst solunum yolu enfeksiyonlarını akut bakteriyel rinosinüzitten ayırmak için çok güvenilir bir kriter yoktur. Bu yüzden akut bakteriyel rinosinüzit tanısı genellikle; burun akıntısı, burun tıkanıklığ, baş ve yüz ağrıları, postnazal akıntı, koku alma bozuklukları ve ateş gibi üst solunum yolu enfeksiyonu şikayetlerinin 10 günden uzun sürmesi veya 5-7 gün içinde daha da artması ile konulur. Çocuklarda yüksek ateş (390C’nin üzerinde), günlük aktivitesini etkilecek düzeyde ağrı veya toksik görünüm mevcut ise antimikrobiyal tedavibeklenmeden hemen başlanmalıdır.Görüntüleme yöntemlerinin (bilgisayarlı tomografi veya düz grafiler) akut rinosinüzit tanısında yeri yoktur.

Pediatrik Rinosinüzitlerin patofizyolojisi erişkinlere benzemekle birlikte, erişkinlere kıyasla histopatolojik olarak sinüsmukozasında eozinofilik infiltrasyon, bazal membran kalınlaşması, mukus gland hiperplazisi daha az görülmektedir. Akut rinosinüzit semptomatolojisinde çocuklar ve erişkinler arasında belirgin fark yoktur.Çocuk rinosinüzitlerinde büyük olasılıkla predispozan veya olayı destekleyen bir faktör vardır. Bunların tespiti tedaviye yön vermek açısından önemlidir: 

Lokal Faktörler:
• Anatomik varyasyonlar• Adenoid hipertrofisi• Nazal polipler• Maksillofasial anomaliler• Koanal atrezi• Sinonazal travma veya cerrahi girişim• Burunda yabancı cisim• Alerjik rinit• Rinitis medikomentozaSistemik Faktörler:• Alerjik durumlar• İmmün yetmezlikler• Kistik fibrozis ve mukosiliyer disfonksiyon• Dental enfeksiyonlar• Gastroözefageal reflü

Yetişkinler için Akut Rinosinüzitte Semptomatik Tedavi için; Amoksisilin / klavulanat potasyum, klasik doz 500/125 3x1Amoksisilin/klavulanat potasyum,yüksek doz 875/125 2×1 Sefuroksim aksetil 250-500 mg 2×1 Sefprozil 250-500 mg 2x1Sefdinir 300 mg 2×1 veya 1x2Sefpodoksim 100-200 mg 2×1 Klaritromisin 500 mg 2×1 Azitromisin 1.gün 500 mg tek doz, 2-5.günler 250mgLevofloksasin 500 mg 1x1Moksifloksasin 400mg 1x1Dekonjestanlar; Her burun deliğine 2 sprey, (12 saatte bir maksimum 3 gün) Oral Psödöefedrin, Analjezjik-AntipiretikParasetamol
Faydası kanıtlanmamış veya semptom kontrolleri ile ilgili çalışma yapılmamış uygulamalar; Buhar, salin sprey, Guaifenesin (yüksek dozlar hariç) Vitamin C, Çinko tuzları, Ekinezya 

Çocuklar için hidrasyon dışındaki semptomatik tedavi önerilerinin etkili olduğunu gösteren bilimsel veriler mevcut değildir. Sistemik dekonjestan kullanımı çocuklarda (özellikle ilk iki yaşta) önerilmemelidir. Topikal dekonjestan kullanımı ise 1-3 gün ile sınırlı olmalıdır. Ateş ve ağrı kontrolü için parasetamol tercih edilebilir.

Çocuklar için Akut Rinosinüzit Oral Antibiyotik Tedavi Seçenekleri (tedavi süresi 10-14 gündür). Uygun olgularda ilk tedavi tercihinin amoksisilin olduğu unutulmamalıdır. Etki spektrumu (S.pneumoniae, H.influenzae ve M.catarrhalis ’e olan etkinlikleri), klinik başarı oranları ve ülkemizdeki ruhsat endikasyonları dikkate alınarak seçilebilir (Kaynak: TKBB BBC).